English

एतद्योनीनि भूतानि सर्वाणीत्युपधारय । अहं कृत्स्नस्य जगत: प्रभव: प्रलयस्तथा ॥ ६ ॥ etad-yonīni bhūtāni sarvāṇīty upadhāraya ahaṁ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā Synonyms etat — these two natures; yonīni — whose source of birth; bhūtāni — … Read More

भूमिरापोऽनलो वायु: खं मनो बुद्धिरेव च । अहङ्कार इतीयं मे भिन्ना प्रकृतिरष्टधा ॥ ४ ॥   bhūmir āpo ’nalo vāyuḥ khaṁ mano buddhir eva ca ahaṅkāra itīyaṁ me bhinnā prakṛtir aṣṭadhā   Synonyms bhūmiḥ — earth; … Read More

ज्ञानं तेऽहं सविज्ञानमिदं वक्ष्याम्यशेषत: । यज्ज्ञात्वा नेह भूयोऽन्यज्ज्ञातव्यमवशिष्यते ॥ २ ॥ jñānaṁ te ’haṁ sa-vijñānam idaṁ vakṣyāmy aśeṣataḥ yaj jñātvā neha bhūyo ’nyaj jñātavyam avaśiṣyate Synonyms jñānam — phenomenal knowledge; te — unto you; aham — … Read More

पश्यादित्यान्वसून्‍रुद्रानश्विनौ मरुतस्तथा । बहून्यदृष्टपूर्वाणि पश्याश्चर्याणि भारत ॥ ६ ॥ paśyādityān vasūn rudrān aśvinau marutas tathā bahūny adṛṣṭa-pūrvāṇi paśyāścaryāṇi bhārata Synonyms paśya — see; ādityān — the twelve sons of Aditi; vasūn — the eight Vasus; rudrān … Read More

ŚB 2.6.33 इति तेऽभिहितं तात यथेदमनुपृच्छसि । नान्यद्भगवत: किंचिद्भाव्यं सदसदात्मकम् ॥ ३३ ॥ iti te ’bhihitaṁ tāta yathedam anupṛcchasi nānyad bhagavataḥ kiñcid bhāvyaṁ sad-asad-ātmakam Synonyms iti — thus; te — unto you; abhihitam — explained; tāta — … Read More

ŚB 2.6.19 पादेषु सर्वभूतानि पुंस: स्थितिपदो विदु: । अमृतं क्षेममभयं त्रिमूर्ध्नोऽधायि मूर्धसु ॥ १९ ॥ pādeṣu sarva-bhūtāni puṁsaḥ sthiti-pado viduḥ amṛtaṁ kṣemam abhayaṁ tri-mūrdhno ’dhāyi mūrdhasu Synonyms pādeṣu — in the one fourth; sarva — all; bhūtāni … Read More

ŚB 2.6.42 आद्योऽवतार: पुरुष: परस्य काल: स्वभाव: सदसन्मनश्च । द्रव्यं विकारो गुण इन्द्रियाणि विराट् स्वराट् स्थास्‍नु चरिष्णु भूम्न: ॥ ४२ ॥ ādyo ’vatāraḥ puruṣaḥ parasya kālaḥ svabhāvaḥ sad-asan-manaś ca dravyaṁ vikāro guṇa indriyāṇi virāṭ svarāṭ sthāsnu cariṣṇu … Read More

ŚB 2.6.28 इति सम्भृतसम्भार: पुरुषावयवैरहम् । तमेव पुरुषं यज्ञं तेनैवायजमीश्वरम् ॥ २८ ॥ iti sambhṛta-sambhāraḥ puruṣāvayavair aham tam eva puruṣaṁ yajñaṁ tenaivāyajam īśvaram Synonyms iti — thus; sambhṛta — executed; sambhāraḥ — equipped myself well; puruṣa … Read More

ŚB 2.6.21 सृती विचक्रमे विश्वङ्‍साशनानशने उभे । यदविद्या च विद्या च पुरुषस्तूभयाश्रय: ॥ २१ ॥ sṛtī vicakrame viśvaṅ sāśanānaśane ubhe yad avidyā ca vidyā ca puruṣas tūbhayāśrayaḥ Synonyms sṛtī — the destination of the living entities; … Read More

ŚB 2.6.1 ब्रह्मोवाच वाचां वह्नेर्मुखं क्षेत्रं छन्दसां सप्त धातव: । हव्यकव्यामृतान्नानां जिह्वा सर्वरसस्य च ॥ १ ॥ brahmovāca vācāṁ vahner mukhaṁ kṣetraṁ chandasāṁ sapta dhātavaḥ havya-kavyāmṛtānnānāṁ jihvā sarva-rasasya ca Synonyms brahmā uvāca — Lord Brahmā said; … Read More

ŚB 2.6.3 रूपाणां तेजसां चक्षुर्दिव: सूर्यस्य चाक्षिणी । कर्णौ दिशां च तीर्थानां श्रोत्रमाकाशशब्दयो: ॥ ३ ॥ rūpāṇāṁ tejasāṁ cakṣur divaḥ sūryasya cākṣiṇī karṇau diśāṁ ca tīrthānāṁ śrotram ākāśa-śabdayoḥ Synonyms rūpāṇām — for all kinds of forms; … Read More

ŚB 2.6.11 अव्यक्तरससिन्धूनां भूतानां निधनस्य च । उदरं विदितं पुंसो हृदयं मनस: पदम् ॥ ११ ॥ avyakta-rasa-sindhūnāṁ bhūtānāṁ nidhanasya ca udaraṁ viditaṁ puṁso hṛdayaṁ manasaḥ padam Synonyms avyakta — the impersonal feature; rasa–sindhūnām — of the … Read More

ŚB 2.6.43-45 अहं भवो यज्ञ इमे प्रजेशा दक्षादयो ये भवदादयश्च । स्वर्लोकपाला: खगलोकपाला नृलोकपालास्तललोकपाला: ॥ ४३ ॥ गन्धर्वविद्याधरचारणेशा ये यक्षरक्षोरगनागनाथा: । ये वा ऋषीणामृषभा: पितृणां दैत्येन्द्रसिद्धेश्वरदानवेन्द्रा: । अन्ये च ये प्रेतपिशाचभूत- कूष्माण्डयादोमृगपक्ष्यधीशा: ॥ ४४ ॥ यत्किंच … Read More

ŚB 2.6.25 वस्तून्योषधय: स्‍नेहा रसलोहमृदो जलम् । ऋचो यजूंषि सामानि चातुर्होत्रं च सत्तम ॥ २५ ॥ vastūny oṣadhayaḥ snehā rasa-loha-mṛdo jalam ṛco yajūṁṣi sāmāni cātur-hotraṁ ca sattama Synonyms vastūni — utensils; oṣadhayaḥ — grains; snehāḥ — … Read More

ŚB 2.6.12 धर्मस्य मम तुभ्यं च कुमाराणां भवस्य च । विज्ञानस्य च सत्त्वस्य परस्यात्मा परायणम् ॥ १२ ॥ dharmasya mama tubhyaṁ ca kumārāṇāṁ bhavasya ca vijñānasya ca sattvasya parasyātmā parāyaṇam Synonyms dharmasya — of religious principles, … Read More

ŚB 2.6.36 नतोऽस्म्यहं तच्चरणं समीयुषां भवच्छिदं स्वस्त्ययनं सुमङ्गलम् । यो ह्यात्ममायाविभवं स्म पर्यगाद् यथा नभ: स्वान्तमथापरे कुत: ॥ ३६ ॥ nato ’smy ahaṁ tac-caraṇaṁ samīyuṣāṁ bhavac-chidaṁ svasty-ayanaṁ sumaṅgalam yo hy ātma-māyā-vibhavaṁ sma paryagād yathā nabhaḥ svāntam athāpare … Read More

ŚB 2.6.21 सृती विचक्रमे विश्वङ्‍साशनानशने उभे । यदविद्या च विद्या च पुरुषस्तूभयाश्रय: ॥ २१ ॥ sṛtī vicakrame viśvaṅ sāśanānaśane ubhe yad avidyā ca vidyā ca puruṣas tūbhayāśrayaḥ Synonyms sṛtī — the destination of the living entities; … Read More

ŚB 2.6.22 यस्मादण्डं विराड् जज्ञे भूतेन्द्रियगुणात्मक: । तद् द्रव्यमत्यगाद् विश्वं गोभि: सूर्य इवातपन् ॥ २२ ॥ yasmād aṇḍaṁ virāḍ jajñe bhūtendriya-guṇātmakaḥ tad dravyam atyagād viśvaṁ gobhiḥ sūrya ivātapan Synonyms yasmāt — from whom; aṇḍam — the … Read More