śrī-rāmacandra-gosvāmī-viracitaḥ
śrī-śrī anaṅga-mañjarī-sampuṭikā
-=o) (o=-
prakāśiṇī – śrī karuṇā dās, śrīpaṭ parāga
168/2 south sinthi road, kolkata
26th may, 1964
-=o) (o=-
– śrī-śrī rādhā-kṛṣṇābhyāṁ namaḥ –
-=o) prathama-laharī – śakti-tattva-vicāra (o=-
ājānulambita bhujau kanakāvadātau
saṅkīrtanaika pitarau kamalāyatākṣau |
viśvambharau dvija-varau yuga-dharma pālau
vande jagat priyakarau karuṇāvatārau || 1 ||
śrī kṛṣṇa caitanya jaya, jaya dīna dayāmaya
tribhuvane dilā harināma |
svarūpa śrī nityānanda, parama ānanda kanda
dui prabhura caraṇe praṇāma || 2 ||
śrī caitanya carī-suta, pūrve yaśodāra puta
rohiṇī nandana balarāma |
dui prabhu avatari, pāriṣada saṅge kori
sarva jīve koilā prema dāna || 3 ||
śrī advaita sītānātha, sarva parikara sātha
caitanyera premera bhāṇdārī |
acyuta ānanda pitā, prema bhakti phaladātā
tāṅhāra caraṇe namaskari || 4 ||
sarva avatārī dhanya, śrī nityānanda caitanya
agamya mahimā kevā jāne |
brahmā ādi śukoddhava, nāradādi muni sab
yoge yāre dekhae dheyāne || 5 ||
(heno prabhu śrī gaurāṅga, nityānanda kori saṅga
āilena advaita ārādhane)
vandibo śrī gadādhara, gaurāṅgera priyatara
rādhā śakti boliyā kheyāti |
eka vapu dui bhāga, gaurāṅgete anurāga
tina prabhu ekai pīriti || 6 ||
śrī guru karuṇā sindhu, patita janāra bandhu
parama dayālu avatāra |
nayane añjana dilā, hṛde jñāna prakāśilā
vandoṅ āmi caraṇa tāṅhāra || 7 ||
śrī vaiṣṇavera pada-dhūli, loinu mastake tuli
sabe more korāho karuṇā |
tomā sabhāra kṛpā hoite, parānanda haya cite
manera sarva ghuce durvāsanā || 8 ||
śrī vasu-jāhnavā pāya, puṭāñjali namra kāya
praṇāma koriye punaḥ punaḥ |
śrī vasu nandara vīra, sarva kalā rasadhīra
tāra ada mastake bhūṣaṇa || 9 ||
namaḥ śrī nityānandāya jāhnavī pataye namaḥ |
namaḥ kṛṣṇa-svarūpāya namāmy anaṅga-mañjarīm || 10 ||
vasudhā jāhnavī kāntaṁ śrī nityānandam īśvaram |
anaṅga-mañjarī-rūpam avadhautaṁ namāmy aham || 11 ||
iṣṭa deva nityānanda, kevala ānanda kanda,
sei tanu anaṅga-mañjarī |
rādhāra anujā yei, balarāma śakti sei,
guru rūpe hon adhikārī || 12 ||
se dhanī sabhāra para, agaṅga ambuje ghara
sarva bhakti dātā śiromaṇi |
tāhāra anugā hoile, rādhā-kṛṣṇa prema mile
anāyāse sarva tattva jāni || 13 ||
tathā hi bhajana-candrikāyām—
kṛṣṇasya rādhikā śaktiḥ rāmasyanaṅga-mañjarī |
etāvad jñeyatā yatra tatra tuṣṭhatu me manaḥ || 14 ||
śrī rādhā kṛṣṇera śakti, śāstra dvāre koilo bhakti
rāma śakti anaṅga-mañjarī |
kāya mano vākya dhari, bhaja tāre dṛḍha kori
yadi cāho kiśora kiśorī || 15 ||
e sab sādhana bhāi, nitāi prasāde pāi
jāhnavā caraṇe koro rati
dekhi śuni nāhi bhuli, anya pathe nāhi coli
nija mate cāhiye pīriti || 16 ||
tathā hi śrī-dharaṇī-śeṣa-samvāde—
goloke dvi-bhujaḥ kṛṣṇaḥ sac-cid-ānanda-vigrahaḥ |
tat prakāśa svarūpo ‘yam dvitīyo deha rūpakaḥ || 17 ||
rādhā-kṛṣṇa balarāma, aikya vastu aikya dhāma
aiśvarya mādhurya premamaya |
ihāte nā koro āna, mūrti bhede tina nāma
śāstra mate jāniho niścaya || 18 ||
ataeva kohi sāra, śakti-tattva suvicāra
śrī kṛṣṇa svarūpa nirūpaṇa |
śac-cid-ānandamaya, kṛṣṇera svarūpa haya
trayī śakti yāte prakaṭana || 19 ||
sat pade boliye nitya, ei se parama tattva, baladeva kori yāne jāni |
cit jñāna pūrṇa tattva, viśuddhete pariṇata
sei tattva kṛṣṇake vākhāni || 20 ||
ānanda yāhāra nāma, pūrṇa sukha pūrṇa kāma
apūrṇatā yei pade nāi |
āhlādinī tāra nāma, sarva śakti rasadhāma
sei vastu rādhā boli gāi || 21 ||
tathā hi śrī-dharaṇī-śeṣa-samvāde—
sad-aṁśaś ca cid-aṁśaś ca ānandāmśas tathaiva ca
sad-aṁśe svayam evāsti cid-aṁśe vāsudevakaḥ |
ānandāmśe ca rādhādyā hlādinī-śakti sāragāḥ
sad-ānandāmśato rāmaḥ puṁ prakṛtyātmakaḥ paraḥ || 22 ||
sac cit samvit yei, ānanda svarūpa sei
tina tattva mili eka tanu |
rādhā kṛṣṇa balarāma, rasamaya rasadhāma
aikya vastu rūpa bhinu bhinu || 23 ||
ekhone śunoho yāra, bāhya līlā avatāra
kṛṣṇa icchā mātra prakaṭana |
pumāmśete sṛṣṭi tān, kṛṣṇa vihārera sthāna
nānā bhāṅti korena racana || 24 ||
tathā hi bhajana-candrikāyām—
śrī-viṣṇu-brahma-rudrāś ca sṛṣṭi-līlādi kāraṇām |
kintvicchā baladevasya līlā nityā iti smṛtaḥ || 25 ||
eka vuṣṇu tina rūpe, sṛṣṭyādi racaye sukhe
balarāma icchāya e sab |
saṅkarṣaṇa ādi kori, śeṣa rūpe avatari
dekhāilā ananta vaibhava || 26 ||
daśa mūrti dhari rāma, pūrae kṛṣṇera kāma
śunoho tāhāra vivaraṇa |
pādukā vasana chatra, śayyāsana yajña-sūtra
mandira bāhira vibhūṣaṇa || 27 ||
āra upādhāna rūpa kṛṣṇe dena mahāsukha
ei mata kṛṣṇa sevā kore |
anantera līlā yoto, kebā jāne abhimata
kṛṣṇa saṅge sadāi vihare || 28 ||
tathā hi—
līlā dvidhā rūpā bāhyā antarāṅgā ca nityataḥ |
bāhye tu bahu rūpāṇi cāntari gūḍha rūpakaḥ || 29 ||
bāhye dehe yei khelā, dāsya sakhya bālya līlā
ei sab nitya prakaṭane |
ye ye rūpe koilā līlā, tina bhāva āsvādilā
ebe tāra kohi vivaraṇe || 30 ||
sat pada cit pade mile, puṁ svarūpe kutūhole
tāte ye ye līlāra pracāra |
kaumārete bālya rasa, hoilā mātā pitā vaśa,
bālya rasa bhuñjena apāra || 31 ||
bālye duhe hoiyā matta, eka bhāva eka tattva
ekāsane śayana bhojana |
eka kārye duhe cole, dohe eka khelā khele
duhe toṣe pitā mātāra mana || 32 ||
lalita calana gati, lalita vacana ati
lalita cāhani aṅga bhaṅgī |
lalita komala tanu, bālya candra bālya bhānu
nava nava śiśugaṇa saṅgī || 33 ||
doṅhe eka balavān, mūrti bhede yeno kāma
śveta śyāmala dui tanu |
eka poṣṭa pitā mora, bālya rase sadā bhora
eka prāṇa bhalabhadra kānu || 34 ||
tathā hi śrī-vaiśampāyanoktaḥ (toṣaṇī 10.8.25; harivaṁśa, viṣṇu-parva 7.2-4)—
tāv anyonya-gatau bālau bālyād evaikatāṁ gatau |
eka-mūrta-dharau kāntau bāla-candrārka-varcasau || 35 ||
eka-nirmāṇa-nirmuktāv eka-yānāsanāśanau |
eka-veśa-dharāv ekaṁ kuṣyamāṇau śiśu-vratam || 36 ||
ekakāryāntara gatāv eka-dehau dvidhā kṛtau |
eka-caryau mahā-vīryāv ekasya śiśutāṁ gatau || 37 ||
ebe śuno kohi āra, paugaṇḍera paracāra
sakhā saṅge koilā ye ye līlā |
dāsya sakhya spaṣṭa rasa, vātsalyera ābhāsa
budha jane śāstre prakāśilā || 38 ||
sakhya bhāve dohe sama, dāsye dāsya dohoṅpama
dohe doha guru-bhāva kore |
doha māthāmāthi raṇa, dohe seve doha jana
ei mata dohete vihare || 39 ||
tathā hi śrī daśame (11.40, 15.14)—
vṛṣāyamāṇau nardantau yuyudhāte parasparam |
svayaṁ viśrāmayaty āryaṁ pāda-samvāhanādibhiḥ ||
(For some reason, the verse above is left without a number, though other cited verses are numbered.)
svayaṁ viśrāmayatyāryaṁ, baladeva guru bhāva
anurāge kṛṣṇa kore sevā |
baladeva mahāśaya, āpani kṛṣṇa sevaya
dohe tattva durjñeya jānibā || 40 ||
tathā hi stavāvalī (śrī vraja-vilāsa-stava, 12)—
udyac-chubhrāṁśu-koṭi-dyuti-nikara-tiraskāra-kāry-ujjvala-śrī-
rdurvāroddāma-dhāma-prakara-ripu-ghaṭonmāda-vidhvaṁsi-dagdhaḥ |
snehād apy unnimeṣaṁ nijam anujam ito’raṇya-bhūmau sva-vītaṁ
tad-vīrya-jño’pi yo na kṣaṇam upanayate staumi taṁ dhenukārim || 41 ||
koṭi sūrya tiraskāra, yini aṅgakānti yāra
heno baladeva mahāśaya |
uṣṇabhūmi kharavāta, anujete ati prīta
nā dekhiyā kāṁpaye hṛdaya || 42 ||
vātsalyete sneha kori, kṛṣṇe rahe mana dhari
kṛṣṇa yadi yāna anya sthāne |
nimiṣete nā dekhiyā, animiṣa āṅkhi hoiyā
kṛṣṇa patha kore nirīkṣaṇe || 43 ||
bāhye dehe ei khelā, dāsya sakhya bālya līlā
ei sab nitya līlā jāni |
ati guhya mukhya rasa, kṛṣṇa yāhe hon vasa
ānandāmśe rāmete vākhāni || 44 ||
mad īśvarī pada bhāvi, nāmnā śrī lalitā-devī
tāra kṛpāya ye haya smaraṇā |
dṛśā vṛndāvana dāsa, tāra pāda-padma āsa
dhūli koroṅ mastaka bhūṣaṇā || 45 ||
-=o) dvitīya-laharī – rasa-kautuka (o=-
jaya śrī kṛṣṇa caitanya, kali-yuga koile dhanya
nityānanda saha avatari |
advaitācārya loiyā, jīvere sadaya hoiyā
trijagate bolāilā hari || 1 ||
śrī vaiṣṇava kṛpā bole, nitāi caitanya mile
tabe gurudeve haya rati |
eka vastu tina dhāma, vastu bhede tina nāma
abhedārthe koriho pīriti || 2 ||
tathā hi śrī dharaṇī śeṣa samvāde—
ānandāmśe ca rādhādya hlādinī-śakti sāragā |
sad-ānandāmśato rāmaḥ puṁ prakṛtyātmakaḥ paraḥ || 3 ||
orākṛtyāmśena pāmo ‘sau golokābjādi kārakaḥ |
yatra vṛndāvane kuñje krīḍā rādhikā kṛṣṇayoḥ || 4 ||
prakṛtyāmśe balarāma, racaye goloka dhāma
sahasrābja dala ye tāhāra |
gokulākhya tāra nāma, vṛndāvana sei dhāma
rādhā-kṛṣṇa yāhāte vihāra || 5 ||
sad-aṁśe balarāma, jagat pati jagaddhāma
nīlavarṇa rūpe misāiyā |
kṛṣṇera yoteko līlā, kṛṣṇa saṅge ācarilā
jāni ihā niścaya koriyā || 6 ||
śvetavarṇa tanu yei, rohiṇī nandana sei
nīla paṭṭa vastra paridhāna |
kṛṣṇera agraja nāma, mahāprabhu balarāma
goṣṭha krīḍā nāyaka pradhāna || 7 ||
śukla varṇā kalevara, vanamālā ratnākara
eka karṇe ratana kuṇḍale |
ratna siṁhāsanopara, tribhaṅga śṛṅga pāṇidhara
gopī yūtha saṅge kutūhole || 8 ||
tathā hi śrī-dharaṇī-śeṣa-samvāde—
rā-kāre śrīmatī rādhā ma-kāre madhusūdanaḥ |
dvayor vigraha-saṁyogād rāma-nāma bhavet kila || 9 ||
rā-kāre rādhikotpanna, ma-kare madhusūdana
dui nāma ubhaya vigraha |
tāhāte ye rasotpatti, atyanta ānanda tathi
rāma nāma niścaya jāniho || 10 ||
sarva kārye balarāma, baladeva haya nāma
balabhadra śabdete maṅgala |
saṅkarṣaṇā yei nāma, ākarṣaṇā vidyā dhāma
budha jana balae sakala || 11 ||
tatraiva—
aparaṁ paramāścaryaṁ śṛṇu devi varānane |
sadānandāmśayor yogād balarāmo babhūva ha || 12 ||
sad-ānanda svabhāvete, kṛṣṇa candre sukha dite
pṛthak līlā kore kṛṣṇa saṅge |
ānandāmśe rādhā bhāva, yukta haya baladeva
pīta varṇa tanu dhare raṅge || 13 ||
śrī rādhā svarūpa yei, anaṅga-mañjarī sei
gūḍha rūpa śakti balarāma |
kṛṣṇa sukha hetu tāra, yata yata avatāra
nitya tanu nityānanda nāma || 14 ||
śiropālī balarāma, anaṅga-mañjarī nāma
dhari kṛṣṇa sukhera kāraṇE |
paurṇamāsī bhagavatī, tāhāra ādeśa tathi
yogāyoga haya viharaṇe || 15 ||
tathā hi rasa-kalpa-sāre—
hlādinī-śakti-rūpo ‘yam rāmaś ca rādhikā svayaṁ |
prakaṭa-puṁ-svarūpaś ca triguṇātīta īśvaraḥ || 16 ||
rādhā rāma rasa kūpa, anaṅga-mañjarī svarūpa
rāma rādhā anaṅga-mañjarī |
śakti rūpa tāratamya, jāniho rasera marma
kṛṣṇa sukhe sadāi vihari || 17 ||
tathā hi śrī-bhajana-candrikāyām—
yasmin kāle gataḥ kuñje mudā madana-kaiśore |
prabāla-maṇi-muktāyā racanena mano haret || 18 ||
ekasmin kāle dhani, madana kaiśora jini
ḍagamagi mādhuryera sīmā |
anaṅga-mañjarī dhanī, prabāla mukutā-maṇi
ābharaṇa ko kohu mahimā || 19 ||
dvādaśa vayasa sthiti, vasanta ketakī kānti
aṅga śobhā kohone nā yāya |
nīla paṭṭa paridhāna, ghaṇe taḍid anumāna
kandarpera darpa ke lājāya || 20 ||
śrī mukha maṇḍala śaśī, tāhe sudhā mṛdu hāsi
bhuru-yuga kāmera kāmāna |
kaṭākṣa madana śare, bhuvana mohita kore
heno māni nayāna sandhāna || 21 ||
lalāṭe sindūra bindhu, megha tale yeno indu
tārāgaṇa alakāra bhāti |
piṭhete doliche veṇī, phaṇi mukhe yeno maṇi
malli dāma bhramarera pāti || 22 ||
ratna ḍheḍi śruti mūle, oṣṭha dui bimbaphale
kunda kali daśanera ābhā |
nāsā ucca tila phule, tāhāte mukutā dole
gaṇḍa sthala kaumudīra prabhā || 23 ||
grīvā ati manohara, supīna sundara ura
bhūṣaṇe bhūṣita tanu khāni |
kaṇṭhe hāra candrakānti, kuca-yuge śobhe ati
kañcuka upare dinamaṇi || 24 ||
bhuja latā yuga mājhe, kaṭaka kaṅkaṇa sāje
aṅgule mudrikā śobhe bhālo |
siṁha vā ḍamaru jini, madhya-deśa ati kṣīṇī
trivali taraṅga roma jāla || 25 ||
nābhi padma jini śobhā, gaja-kumbha śreṇī ābhā
kiṅkini karaye jhalamali |
sūkṣma citra vastra tāya, aṅga ati śobhā pāya
uru-yuga kaṇaka kadali || 26 ||
pada-dvaya kañja jini, nakha candra jini maṇi
bājana mañjira śobhe tāya |
gamana manthara ati, yeno rājamaṁsa gati
kṛṣṇa rāge heli doli yāya || 27 ||
nīla paṭṭa ābharaṇa, meghate bijuri yena
ḍagamagi cakita cāhani |
agaṅga kānana mukhe, rādhānujā cole sukhe
nika yūtha saṅge kori dhanī || 28 ||
henoi samaya kāle, nanda-suta āsi mile
rūpa dekhi rahena cāhiyā |
aṅgera lāvaṇya dekhi, kṛṣṇa hoilā mahā-sukhī
kohe kichu īṣat hāsiyā || 29 ||
kṛṣṇa nava yuvarāja, mililā yuvatī mājha
rasāveśe cañcala cāhanī |
śyāmala sundara tanu, madhura mūrati janu
dhanī āge kohe mṛdu vāṇī || 30 ||
tathā hi bhajana-candrikāyām—
śruyatāṁ devi dāsasya dainya-bhāvaṁ sa-kātaram |
kṛpayā te suhṛdāya dehi hi yugalaṁ phalam || 31 ||
madane cañcala mana, dainya bhāva ācaraṇa
kohe kānu gad-gada ākhyāna |
tava kañculikāñcala, yugala dāḍimī phala
kiṣkapaṭe deho dhanī dāna || 32 ||
yadi bolo tumi dhanī, era yogya naha tumi
āmi haya rājāra nandinī |
dātā haya yei jane, pātrāpātra nāhi māne
vicāra koroho mora vāṇī || 33 ||
dāna dile duḥkha mana, nahe kuṇṭha mahājana
para duḥkha duḥkha kore nāśa |
puṭāñjalī cāṭu-vāṇī, śuni rādhāra vahinī
samvariyā rahe kṛṣṇa pāśa || 34 ||
lakṣmī ādi susundarī, svarga-vāsī deva nārī
naranārī koto śata āra |
śyāmalā kamalā kori, candrā bhadrā ādi nārī
hoite mahimā tomāra || 35 ||
rādhikā tomāra jyeṣṭhā, tumi tāra kaniṣṭhā
rādhā mora prāṇera samāna |
tāhāte adhika tumi, ki āra bolibo āmi
ihā jāni koroho sammāna || 36 ||
vrahāṅganā ādi kori, āche koto yogya nārī
rādhā sarva haya śiromaṇi |
e sabhā hoite śuno, ki kohibo puna pna
tomā sarva guṇete vākhāni || 37 ||
bhajana-candrikā—
rādhikāyā kaniṣṭhā tvaṁ jyeṣṭhā rādhā tava priyā |
viddhi māṁ rādhikā-dāsam ata eva kṛpāṁ kuru || 38 ||
tava priyottama rādhā, ghucāya manera bādhā
nija dāsa kori more māne |
se sambandha dhani citte, koribe āmāra hite
ithe duḥkha adhika vā kene || 39 ||
nānā narma ukti koto, anaṅge ākula cita
kānu cāṭukāra dhanī āge |
vibhola hoilo mana, nāhi haya samvaraṇa
rahe kṛṣṇa pāyiā manodvege || 40 ||
heno kāle rādhā tathā, lalitā campakalatā
vyśākhādi yata sakhīgaṇā |
kamala nayana kṛṣṇa, anaṅgete satṛṣṇa
dekhi sabhe harṣa duḥkha mana || 41 ||
anaṅga-mañjarī prati, madhura vacana ati
kohe rādhā sucandra vadanī |
indra nīlamaṇi śyāme, tāhāte emana kene
hoiyāche dosara parāṇī || 42 ||
yadi mora bola dhara, nāgara santoṣa koro
śuno prāṇa anaṅga-mañjarī |
eto kohi āliṅgiyā, vadane vadana diyā
kohilā aneka yatna kori || 43 ||
lalitā sundarī āsi, mucaki mucaki hāsi
anaṅga-mañjarī mukha cāi |
rasika nāgara śyāme, paritoṣa koro rāme
tabe āmi boḍo sukha pāi || 44 ||
eto kohi mṛdu hāsi, heri kānu mukha śaśī
nayana iṅgite kichu bole |
tabe kṛṣṇa bujhi tattva, anaṅga-mañjarī hasta
anaṅga kānane dhari cole || 45 ||
anaṅga ambuja sthāna, ratna vedi niramāṇa
nānā puṣpa makaranda jhare |
saurabhe āmoda vana, kuṇḍa ati suśobhana
nīre padma bhramara guñjare || 46 ||
tīre vṛkṣa latāgaṇa, phala phule suśobhana
malayā pavana suśītala |
nānā vṛkṣa nānā jāti, nānā latā nānā bhāti
manohara parama ujjvala || 47 ||
kadamba campaka nīpa, gandharāja, puṣpa, baka
keśara kāñcana koto āra |
punnāga pāṭala keyā, gandha vahe āmodiyā
juthi jāti seotī apāra || 48 ||
mālatī mallikā kuṇḍa, gulāla mādhavī-vṛnda
tīra-śobhā gandhe rahe bhari |
nānā pakṣa kolāhola, sārī śuka kabutara
nṛtya kore mayūra mayūrī || 49 ||
haṁsa ḍāhikī kīra, dāḍimba vanete sthira
nīlakaṇṭha kapota kuhukī |
vana ati sunirmala, vṛkṣa latā suśītala
pūrṇa candra kiraṇe jhalaki || 50 ||
tāra madhye hema kuñja, prabāla mukutā puñja
ratnāgāra ratna siṁhāsana |
sūkṣma vastra saṁskāra, dugdha phena śayyā yāra
nānā dravya śayyāra bhūṣaṇa || 51 ||
tāmbūla sampuṭa jhāri, tāhe suvāsita vari
ālabāṭī cāmara gaṅgājalī |
mādhavanaṅga-mañjarī, dohe haste dharādhari
praveśila hoiyā kutūholī || 52 ||
rādhā lalitādi yata, dāsikā mañjarī koto
mandira bāhire saba thāki |
rādhānujā kānu saṅge, magna duhe rati raṅge
rasāveśe parama kautukī || 53 ||
doṅha aṅga paraśane, doṅhe bhelo agiyāne
raṇa bola ānanda apāra |
vākovākya mṛdu hāsa, bhrū-netra suvinyāsa
meghe yeno bijuri sañcāra || 54 ||
ābharaṇa kvaṇakvaṇi, kaṭaka kaṅkana dhvani
kiṅkinī nūpura runujhunu |
bhuje bhuje bandhana, dṛḍha parirambhana
pulakāṅga sveda bindhu tanu || 55 ||
tathā hi bhajana-candrikā—
yathā mṛgāṅke cakorī cātako jaladau yathā |
daridro ratna-saṁyoge mādhavo’naṅga-mañjarīm || 56 ||
candrete cakora yena, jalada cātaka tena,
ei mata dohu vyavahāra |
daridra milalo dhana, yena nahe nivāraṇā
rati yuddha kautuka apāra || 57 ||
anaṅga mukhāravinda, mādhava nayana dvandva
kañje bhṛṅga matta rahe yeno |
kṛṣṇa mukha sudhākara, satṛṣṇita cakora
anaṅga-mañjarī netra teno || 58 ||
mādhavanaṅga-mañjarī, doṅhete pālaṅkopari
viśrāma koriyā dui jane |
kṣaṇeke uṭhiyā boisi, doṅhe mṛdu mṛdu hāsi
duhe mukha kore nirīkṣaṇe || 59 ||
ratyantare rasāveśe aṅge veśa bhūṣā khase
sāmbhālai vastra alaṅkāra |
sei kāle nija dāsī, koroe sanmukhe āsi
jala sevā cāmara sañcāra || 60 ||
mad īśvarī pada bhāvi, nāmnā śrī lalitā devī
tāṅ kṛpāya ye haya smaraṇa |
dṛśā vṛndāvana dāsa, tāra pāda padma āsa
dhūli koro mastaka bhūṣaṇa || 61 ||
-=o) tṛtīya-laharī – yūtha-vivaraṇā (o=-
jaya jaya mahāprabhu, dayā nā chāḍibe kabhu
kṛpā koro śrī śacīnandana |
jaya jaya nityānanda, ghucāho manera dhandha
śuno padmāvatī prāṇadhana || 1 ||
śrī vasu jāhnavā prāṇa, koro prabhu paritrāṇa
nā chāḍiya nityānanda rāya |
mo heno patita jane, ke uddhāre tomā vine
heno dekhi nā āche kothāya || 2 ||
tabe dohe sthira hoilā aṅge veśa bhūṣā koilā
pūrvavat yemata āchilā |
rādhānujā sundarī, nija dāsī saṅge kori
mandira hoite bāhirilā || 3 ||
rasa bhare ākulita, āsi hoilā upanīta
śrī rādhā lalitā ādi yathā |
rati cihna sarva gāya, vastra āropiyā tāya
boise dhanī hoiyā mauna-vrata || 4 ||
anaṅga-mañjarī dekhi, sabe hoilā harṣa-mukhī
āiso āiso kori ādarilā |
īṣad dhāsya mukhe gaurī, rādhikā vadana heri
vāma pārśve āsane bosilā || 5 ||
lalitā kautuka mukhī, anaṅga-mañjarī dekhi
kohe kichu sarasa vacane |
rasika nāgara saṅge, koto sukhe chilā raṅge
koho dhani śuni e śravaṇe || 6 ||
dhanī aṅga sulalita, vimoriṣa manobhita
ṭhāre ṭhāre uṭhāya kautuka |
rādhikā bolena dhanī, śuno rasa vinodinī
keno tumi hao natamukha || 7 ||
eteko boliyā rāi, anaṅga-mañjarī cāi
cibuka paraśi nija kare |
boli hāri yāi āmi, nāgara toṣilā tumi
ithe boḍo sukha dilā more || 8 ||
kiñcit vilamba kori, mahā naṭarāja hari
śyāma kānti rasete jhāmore |
campaka kalikā saṅga, rasāveśe lubdha bhṛṅga
kuñja hoite āilā bāhire || 9 ||
kṛṣṇa yaiche taḍit mājhe, ghana puñja taiche sāje
kimvā hema madhye nīlamaṇi |
beḍi sakhī cāri bhite, nirakhae eka cite
rasamaya rasaguṇa khani || 10 ||
tabe vṛṣabhānu sutā, puchae rasera kathā
kuñje anaṅga-mañjarī vilāsa |
autsukyete beri beri, puche sabhe yatna kori
kohe kṛṣṇa kori parihāsa || 11 ||
tabe kṛṣṇa rādhā indu, nirakhi rasera sindhu
uthalilo umaḍi ānande |
rādhānujā saṅge hari, ye rūpe vilāsa kori
kautuke kohoe sakhī-vṛnde || 12 ||
tabe nānā sevā kori, sukhe santoṣilā hari
yāra yei citte abhilāṣa |
rādhā kṛṣṇa sakhī saṅge, colilā ānanda raṅge
yāra yathā manera ullāsa || 13 ||
anaṅga ambuja līlā, kṛṣṇa yāte sukhī hoilā
rādhāra preraṇe dui jane |
ṭhākura vṛndāvana ukti, pāṅcālī chandete vyakti
rādhānujā mādhava saṅgame || 14 ||
ekhone kohie āra, saṅge yoto sakhī tāra
nāma guṇa rūpa vivaraṇa |
prathamete vṛndādevī, nija dāsī saṅge sevi
tat sakhyas tad guṇākāra jana || 15 ||
kauśalyā kāminī ādi, rāga vallikā kaumudī
sāriketī pīka kaṇṭhī imā |
caturdaśa vaya rāmā, rūpe guṇe anupamā
prati aṅge lāvaṇyera sīmā || 16 ||
śrī rūpa-mañjarī nāma, kṛṣṇa-preme rasa-dhāma
ā-veda daśa-varṣa sthiti |
pīnonatta payodharā, pītavarṇa aṅga bharā
śikhi piñcha vastra śobhe tati || 17 ||
tat sakhyas tad rūpākāra, sevā kore nirantara
tad anugā sabhe ājñākārī |
rūpavatī rasavatī, rasālikā raṅganetī
rambhāvati kalārūpā nārī || 18 ||
tāmbūla cāmara seve, aṣṭa koṇe sthiti sabhe
ebe kohi śrī rati mañjarī |
śrī rādhikā priyatamā, snehe keho nahe samā
rādhā saṅge satata vihāra || 19 ||
sthira vidyuta sama kānti, nīlāmbara śobhe tati
caturdaśa varṣa kori sīmā |
śabdavati rasakalā, ramaṇī carasalā
līlārati guṇavatī imā || 20 ||
nṛtya gīta rasollāsa, vīṇā vādya mṛdu hāsa
aṣṭa koṇa vāmabhāge sthiti |
kṛṣṇa preme sadā magnā, saundarya lāvaṇya sīmā
kṛṣṇaprīte sevā kore niti || 21 ||
aṣṭa koṇa dakṣiṇe sthiti, prabhulla campaka kānti
pīnonnata payodhara ābhā |
cāṣa pakṣāmbarā dhanī, caturdaśa varṣa tanī
preyasī veṣṭita ati śobhā || 22 ||
raseśvarī vidyāvatī, raṅgamālā rasonnati
rasamukhyā rasabhadrā imā |
śrī rasa-mañjarī saṅge, rādhā prema magna raṅge
nānā ābharaṇa manoramā || 23 ||
śrī maṇi-mañjarī nāma, vidhu nindi mukhadhāma
pīnonnata payodhara tati |
trayodaśa varṣiyā, nija dāsī saṅge laiyā
sevā kore kṛṣṇa preme ati || 24 ||
madhukaṇṭha manda hāsī, madhu mañju madhurāśi
indrā kandarpikā ādi kori |
tat sakhyas tad rūpākāra, sevā kore nirantara
yāra yaiche mata anusārī || 25 ||
aṣṭa koṇasyāgne sthiti, kṛṣṇa sukho ‘sukāmatī
magna cittā rādhā prema lehā |
rūpa guṇe dagamagi, dohe prīti anurāgī
khañjanākṣī manohara dehā || 26 ||
aṣṭa koṇa pūrva bhāge, sadānanda anurāśe
suyantrāḍhyā svara maṅgalāya |
gīyate pañcama premnā, śvetāmbu raśmi rāmā
śrī guṇa-mañjarī sarvathāya || 27 ||
gorocanā aṅga varṇā, sarvānanda rasa pūrṇā
saṅge loiyā preyasīra gaṇa |
tat sakhyas tad rūpākāra, rūpa guṇa manohara
śuno ebe nāma vivaraṇā || 28 ||
premadā priyasī pūrṇā, ānanda vaṁśikā ghūrṇā
padmā padmagandhā premeśvarī |
pārijātā susambharā, śrī rādhikā sukhotkārā
seve niti hoiye ājñākārī || 29 ||
ei pañca rāmā saṅge, nānā līlā rasa raṅge
pradhānatva anaṅga mañjarī |
gopī sīmantinī madhye, sarva śaktivarā siddhe
guru rūpa snigdhānanda kārī || 30 ||
nija yūtha aṣṭa jana, śuno nāma vivarana
anaṅga-mañjarī saṅge thāki
rasa-keli suprsaṅge, ānande sevaye raṅge
rādhā preme parama kautukī || 31 ||
suvadā, rasadā rambhā, kelī kandalikānandā
jayantī tulasī aṣṭa rāmā |
rūpe guṇe sarva varā, hāsya lāsya mattatarā
vādya gīta rasonmādi sīmā || 32 ||
mad īśvarī pada bhāvi, nāmnā śrī lalitā devī
tāra kṛpāya ye haya smaraṇā |
dṛśā vṛndāvana dāsa, tāra pāda-padma āsa
dhūli koroṅ mastaka bhūṣaṇa || 33 ||
-=o) caturtha-laharī – yūtha-vivaraṇā (o=-
jaya jaya śrī caitanya, sannyāsī āśrama dhanya
vyakta koilā nyāsi rūpa dhari |
jaya jaya avadhūta, pūrve rohiṇīra suta
padmāvatī gṛhe avatari || 1 ||
svayaṁ śrī caitanya vīra, rūpe koilā avatāra
avaśiṣṭa loka tarāite |
vasura nandana khyāta, sarva jana sama prīta
guṇa gāya e tina jagate || 2 ||
tathā hi—
vīracandraṁ prabhuṁ vande śrī-caitanya-prabhuṁ svayam |
kṛṣṇaṁ dvitīyāvatāraṁ bhuvana-traya-tārakam || 3 ||
ananta tāhāra vaṁśa, trijagate avataṁsa
sabhe tīrtha pūta avatāra |
yāhāra smaraṇā mātra, sarva loka caritārtha
ki jānibo mahimā tāhāra || 4 ||
jaya jaya śrī jāhnavā gopīnātha vallabhā
bhuvana mohana manohārī |
śrī rādhikā priyatamā, rūpa guṇe anupamā
karuṇāte jagat uddhāri || 5 ||
baladeva śakti dhāma, dharilā jāhnavā nāma
pūrve chilā anaṅga mañjarī |
nityānanda anurāga, eka dehe dui bhāga
dekhāilā jīve kṛpā kori || 6 ||
tathā hi bhajana-candrikāyām—
anaṅga-mañjarī yā sā jāhnavā parikīrtitā |
vidagdhā rasikā dhīrā gaurāṅgī nayanāmbujā || 7 ||
sūrya-dāsa-sutā devī sūkṣma-vastra-vidhārinī |
hasta-pādādi-sarvāṅge nānālaṅkāra-bhūṣitā || 8 ||
śoṇa-campaka-varṇāḍhyā koṭi-candra-mukha-dyutiḥ |
nityānanda-guṇollāsī sadā tat-pada-bhāvinī || 9 ||
anaṅga-mañjarī yei, edānī jāhnavā sei
śarad indu vadana maṇḍalā |
śona campaka svarṇa jini, gaura kānti varṇa dhanī
sulāvaṇya parama ujjvalā || 10 ||
ambujākṣī sumadhurā, vidagdha rasikā dhīrā
mṛdu smita madhura mūratī |
nityānanda guṇollāsī, pūrṇānandāmṛta rāśi
caitanyera priyatamā ati || 11 ||
nityānanda śrī caitanya, nija prāṇa kori jāne
heno cittya śrīmatī jāhnavā |
vīracandra śiṣya yāṛa, ki jāni mahimā tāra
guṇa varṇe heno āche kebā || 12 ||
akhila jagata jāyā, sarva jīve kori dayā
nityānanda saṁhati vihari |
mo adhame ei koro, pāda padme nirantara
rahe mana kabhu nā pāsari || 13 ||
tomāra mahimā yoto, mui chāra jāni koto
nija guṇe tāra dayāmayī |
koriyā karuṇā dṛṣṭi, pūrāho manera iṣṭi
duḥkha nāśa koro duḥkhajayī || 14 ||
sūrya dāsa paṇḍita sutā, sarva guṇe samanvitā
pāda-padme nivedana kori |
janma haya yathā tathā, ithe mora nahe vyathā
svapne yena tomā nā pāsari || 15 ||
tava pādapadme mati, nirantara rahe sthiti
heno kṛpā koribe amāre |
mukha-kaṇṭhe boli śuno, vadanete dhari tṛṇa
ei bhikṣā māgi parihāre || 16 ||
śuno vṛṣabhānu-sutā, rādhikāṛa kaniṣṭhatā
abhimunya anujabhāvinī |
rādhā-śyāma yathā saṅge, vilāsa koroho raṅge
tathā loho nija dāsī jāni || 17 ||
mātṛ pitṛ gṛha hoite, tumi yāho yāvaṭete
rādhā saṅge mañjarīra gaṇe |
sekālete saṅge thāki, nayāna bhariyā dekhi
e prasāde koro ei jane || 18 ||
jaṭilā ādarak oir, rādhānaṅga mañjarī
āni gṛhe bosāibe sukhe |
se samaye dui aṅge, cāmara koribo raṅge
dāḍāiyā dohāra sanmukhe || 19 ||
mukutā caritra kathā, lalitāra saṅge tathā
dekhi kṛṣṇa koilo parihāsa |
lalitā tomāre dhari, lukāiyā pāche kori
se rahasya parama ullāsa || 20 ||
heno daśā hobe mora, sei rase hobo bhora
se kautuka dekhibo nayane |
śrī kṛṣṇera hastālamba, tomāra saśaṅka aṅga
lalitā korilo nivāraṇe || 21 ||
āra koto śata līlā, rādhā saṅge ācarilā
kṛṣṇa sukha hetu sukhamayī |
ati guhya līlā sāra, jānite sāmarthya kāra
nā jānāle jāne āche kaya || 22 ||
gāndharvikā-gaṇa yutā, madhye sarva guṇānvitā
rādhānaṅga mañjarī pradhāna |
sarva sakhī priyottamā, rūpe guṇe anupamā
kṛṣṇānanda rasera nidhāna || 23 ||
māḍhavānaṅga mañjarī, nānā rasa līlā kori
rādhā saha anaṅga kānane |
sei līlā varṇibāre, ki jānibo mui chāre
śeṣa ādi mahimā nā jāne || 24 ||
nitya-līlā etādṛśa, kore hari ahar-niśa
kālākāla virāma nā haya |
rādhā gopīgaṇa sahe, śrī govinda viharaye
sādhu janā sadāi dekhaya || 25 ||
yadi vāñchā koro mane, vilāsite nidhuvane
rādhā-kṛṣṇa gopīkā sahite |
upāya dekhie tabe, anugata kore ebe
anaṅga-mañjarī caraṇete || 26 ||
śrī vṛndādi vanadevī, priya kori bhāvo yadi
tabe dekhi ei to vicāra |
lalitādi sakhīgaṇa, yadi pāite haya mana
anaṅga-mañjarī koro sāra || 27 ||
rāgera bhajana yei, niścaya jāniho ei
niṣṭhā koro anaṅga-mañjarī |
jānibe rasera rīti, sakhiī madhye hobe sthiti
sukhe pābe kiśora kiśorī || 28 ||
yata mañjarīra gaṇe, santoṣa hoibe mane
ihāte sandeha nāi māni |
kṛṣṇa yāke stuti kori, ubhayete ādari
rāma śakti rādhāra vahinī || 29 ||
śrīdāma agraja bhrātā, kīrtikā yāhāra mātā
rādhāra anujā nāma sāje |
vāñchā-kalpataru-mayī, sākṣāte jāhnavā ei
gopīnātha vāmete virāje || 30 ||
yāra daraśanāmṛte, tṛpta haya sarva cite
heno vastu śrīmatī jāhnavā |
mo adhame koro dayā, deho prabhu pada-chāyā
tomā vinu āra āche kebā || 31 ||
jāhnavā caraṇāśraya, kore yei mahāśaya
tāra āmi hoibo kiṅkara |
tabahu pūribe āśa, vrajabhūme hobe vāsa
ei mora mone nirantara || 32 ||
nitāi jāhnavā pada, jini amṛtera hrada
aviśrānta bohe śata dhāre |
tāra eka kaṇā-mātra, sparśa hoile caritārtha
samyak varṇite kebā pāre || 33 ||
mui chāra manda mati, āra saṅga bhraṣṭa-mati
yat kiñcit korinu kīrtana |
nitāi caitanya prāṇa, āpāmare koro trāṇa
pāda padme loinu śaraṇā || 34 ||
mad īśvarī pada bhāvi, nāmnā śrī lalitā devī
tāra kṛpāya ye haya smaraṇa |
dṛśā vṛndāvana dāsa, tāra pāda-padma āsa
dhūli koroṅ mastaka bhūṣaṇa || 35 ||
śrī caitanya nityānanda, śrī gaṅga śrī vīracandra
śrī advaita gaura bhaktagaṇa |
tomā sabhāra śrī caraṇā, hauk mora prāṇa dhana
sei mora bhajana smaraṇā || 36 ||
ei bhīkṣā mora tare, deho prabhu avicāre
mo patite āra keho nāi |
viṣama madete andha, ghucāo prabhu bhava bandha
nitāi caitanya dui bhāi || 37 ||
atha samprārthanā
anaṅga-mañjarī dhani, kṛpā-dṛṣte cāho tumi
purāo mora mano abhilāṣa |
loho more vraja-pure, janma korāo gopa ghare
gopa saṅge deho mora vāsa || 38 ||
śuno mora dainya nivedana |
nija dāsī gaṇanāya, āmāke gaṇibe tāya
tabe mora saphala jīvana || 39 ||
e dehera kriyā yata, sab hauk anya mata
koro more gopera jhiyāri |
gopa bālakera saṅge, pariṇaya hobe raṅge
śuno prāṇa anaṅga-mañjarī || 40 ||
yogapīṭha ṣaṭ koṇe, ratna vedī siṁhāsane
tumi āra kiśora kiśorī |
tuyā anugata hoiyā, tuyā dāsī saṅge roiyā
sevi niti hoiyā ājñākārī || 41 ||
kabhu kuñja saṁskāra, kabhu vastra alaṅkāra
kabhu koroṅ cāmara vyajana |
kabhu suvāsita jale, snāna korāo kutūhole
kabhu kori caraṇa sevana || 42 ||
heno daśā kobe hobe, tāmbūla yogābo kobe
doṅhākāra se cāṅda vadane |
heno sādha haya mana, korāo aṅge sulepana
saugandha kumkuma candane || 43 ||
ei saba sevā bhāi, śrī guru prasāde pāi
guur-pade dṛḍha koro āśa |
anaṅga mañjarī dhyāna, nirantara koro gāna
yadi vrajapure cāho vāsa || 44 ||
nityānanda prabhupāda, mūlāśraya sampada
yadi kṛpā korena nitāi |
nahe paḍi bhava phāṅśe, kāṅde rāmacandra dāse
mo patitera āra keho nāi || 45 ||
-=o) (o=-
iti anaṅga-mañjarī-sampuṭikā samāptam ||
Post view 971 times
Leave a Reply